■ مدارس چهار ایوانی بخش معماری

بموجب تحقیقاتی که آندره گدار بعمل آورده است اولین مدرسه چهار ایوانی شناخته شده همانست که نظام الملک وزیر ایرانی آلب ارسلان و ملکشاه در خرگرد خراسان در حدود سالهای 480 هجری بنا نمود15 .

در این مدرسه بر هر یک از محورهای اصلی حیاط دو ایوان روبروی هم قرار دارد و فضاهای بین ایوانها بوسیله اطاقهای دیگر اشغال شده است. هنگامیکه در کشورهای دیگر موضوع احتیاج به مدارسی که دارای چهار دستگاه عمارت باشد مطرح گردید این طرح ایرانی مورد پسند قرار گرفت و از این تقلید بعمل آمد.

مدارس چهار دستگاه شناخته شده چون مستضریه بغداد و یا صالحیه قاهره که معمولاً در این باره بدانها استناد مشود در سالهائی بسیار پس از مدرسه خرگرد یعنی قریب دو قرن دیرتر بنا شده و مدارسی چون ناصریه درحدود دو قرن و نیم پس از مدرسه خرگرد ساخته شده است.